Skogfond
Skogfondordninga som er ein tvungen fondsavsetjing er vanskeleg å forstå og det er difor dei aller fleste gjer feil. Kanskje er tidlegare namn på ordninga «skogavgift» mykje av årsaken til det. Ved sal av tømmer og slip er det mogeleg å setje av beløp frå 4% opp til 40% av bruttoverdien av vyrkjet til skogfondkontoen som høyrer til eigedomen din. Dei fleste tenker at dei vil ha mest mogeleg rett inn på bankkontoen og set trekksatsen så låg som mogeleg, 10%, evt. 4% Dette gjer at du må betale skatt på eit langt større beløp av tømmerinntektene. Om du har tiltak å gjere i skogen kan du hente pengane ut igjen frå skogfondet, og da slepp du skatt på heile 85% av beløpet. Du får og dobbelt utgiftsført tiltak skogen når du nyttar skogfond
Døme 1. Som skogeigar nyttar du ein tømmerkjøpar med tilhøyrande entreprenør til å hogge ein skogteig med 500 m3 gran. Driftsutgiftene vert kr. 85.000 som du får utgiftsført i rekneskapen. Sal av tømmer gjev ei inntekt på 160.000 og du vel å sette av 30% av dette beløpet til skogfond, dvs. kr. 48.000. Det direkte tømmeroppgjeret vert då kr. 112.000 og dette skal gå til å dekke dei 85 t som du måtte betale for hogsten. Ved å sette av 30% til skofondet sparar du ca. kr. 13.000 i skatt berre på delen som går på planting. Delar av dei 48.000 kronene nyttar du altså til å finansiera planting av arealet, 3000 skogplanter av gran som kostar kr. 18.000. Sidan det er 50% tilskot til dette tek du ut kr. 9000 av skogfondet til å dekke eigendelen din på plantekjøpet og plantejobben. Sidan du planta sjølv går kr. 4500 av skogfondet som «løn» til deg sjølv. Tilskotet vert skatta med vanleg skattesats, skogfonduttaket slepp unna med skatt på 15% av beløpet. For å forstå effekten av skogfondet ser vi vekk frå at det vert gjeve tilskot til det heile og reknar oss tilbake. Om du framleis heng med kan du studere den under.
Skattemessige verknadar av skogfond-ordninga (sjå bort frå tilskot)
Plantetiltaket vert utgiftsført fyrst med kr. 18.000, så med dei kr. 18.000 som vert henta frå skogfondet. Netto utgiftsføring (18.000 + 18.000 – (18.000x0,15) = 36.000-2700) = kr. 33.300
Det likvide utlegget til plantinga vert:
Trukket skogfond i tømmeroppgjer til planting: 18.000 kr
- unngått skatt: 33.300 kr x 38,4%= 12.787 kr
Skogeigar sitt likvide utlegg 5.213 kr
Skogeigar betlar berre 29% av reelle plantekostnadar. Om skogeigar ikkje nyttar skogfond til planting vil han sjølv då kunne utgiftsføre kostnadane direkte i skatterekneskapen. Då vil skogeigaren sin eigendel i dømet over bli:
18.000 kr x (1-0,384) = 11.088 kr
Ved bruk av skogfond vil skogeigaren sin eigendel bli redusert med 11.088-5.213 = 5. 875 kr, det vil seie 53% av 11.088
Døme 2. Du treng ein traktorveg opp til ein annan skogteig du eig. Etter å ha søkt og fått løyve av kommunen skal ein lokal entreprenør byggje ein 270 meter lang tilkomstveg i vegklasse 7. Sidan det er lett terreng med høvelege stadeigne massar kjem rekninga frå gravemaskinføraren på kr. 74.000. Staten ved Statsforvaltaren løyver 40% i tilskot sidan vegen vil løyse ut 700 kbm med gran i hogstklasse 5. Du skulle no ha teke ut kr. 44.400 frå skogfondet til å dekke «eigendelen», dvs. resten av rekninga frå vegbygginga. Sidan det berre er att kr. 39.000 tek du ut dette, medan resten av beløpet (kr. 5.400) står som udekt investering. Ved hogst av den no vegutløyste granteigen vil du få inn «nye friske» skogfondmidlar som du kan nytte til å dekke dei kr. 5.400 som står att til traktorvegen, ny planting, seinare avstandsregulering, kjøp av ny skogbruksplan m.m. Ringen er slutta.
Forsikring av skogen
Etter orkanen Dagmar romjula 2011 så vi at store verdiar innan skogbruket gjekk tapt, og at meirkostnadane ved opprydding i mange høve gav nulloppgjer. I 2007 vart skog trekt ut av Naturskadefondet og skogen måtte frå då bli forsikra av skogeigar sjølv. Forsikring av skog er bokstavleg talt ein billig forsikring og med endra klima og ver tilhøve er skogen meir utsett for stormfelling enn nokon gong før. I Norge er det «Skogbrand» som er forsikringsselskap for skog og om du går inn på heimesida deira kan du ved hjelp av ein kalkulator rekne ut kva det kostar å forsikre skogen din. Ofte berre ei krone per dekar !
Alder ved hogst
Avhengig av kor god marka er der trea veks og kor tett trea står, vil treet trenge ulik tid fram til det er hogstmodent. Hogg du skogen for tidleg går du glipp av svært mykje inntekt då tilveksten er størst dei siste åra i omløpet. Hogstmoden alder for gran kan grovt sagt vere frå 60 -80 år. Om du vurderer å hogge kan du sjekke ut alder i skogbruksplanen din eller ta kontakt med kommunal skogbruksrådgjevar.
Betaling for stokken
Skognæringa er i same bås som dei fleste andre råvarer som vert levert frå landbruket. Ein skulle ynskje at basisressursen vart betre verdsett. Prisane har vore på same nivå dei siste 20-30 siste åra. Prisen på den dårlege delen av tømmeret, massevirket har vore mest ustabil. På 1980-talet var t.d. massevirket nesten like godt betalt som sagtømmeret. Om ein hogg skogen ved riktig alder gjev «vestlandsgrana» ein høg del med sagtømmer som gjer at vi kjem betre ut enn t.d. dei med granskog på Austlandet. Ressursen er likevel litt betre betalt der på grunn av at den ligg nærmare marknaden med lågare transportkostnadar. Men totalt sett kjem vi på Vestlandet betre ut på grunn av kvaliteten på sagtømmeret. Ved levering til norske sagbruk er det strengare krav til tømmeret enn t.d. eksport til Tyskland. Difor vil «eksportgran» oppnå lågare pris, men skurslip sortimentet for eksport gjer at mykje av det som elles hamna i sliphaugen oppnår betre betaling som skurslip.
Når det gjeld furu er den relativt sett mykje dårlegare verdsett enn grana. Grana kan oppnå tre gongar så stor kubikkmasse som furu på 2/3 av tida. Held vi forskjellar i driftskostnadar utanfor skulle fint furutømmer gje inntekter som låg på tre gongar det sagtømmer av gran oppnår. Slik er det diverre ikkje.
På lang sikt vil truleg prisen på tømmerstokken gå opp. Frå langt tilbake i tid har det vore stor eksport handel med tømmer frå Norge og vi har tradisjonar tilbake til 1500-1600- talet med stor sagbruksverksemd og kjøparar spesielt frå Nederland. Skogressursen har vore utsett for enorme konjunkturar sidan den tida, og når det gjeld etterspurnad etter ein på verdsmarknaden knapp ressurs veit vi korleis det slår ut på prisen. Sats på skogen sjølv om det er dei framtidige generasjoner som vil nyte godt av at du gjer dette. Relativt raskt må Norge få på plass god vidareforedling av denne ressursen.